Yaralanmalar ve Açık Yaralar

Yaralanmalar ve Açık Yaralar

Yaralanma Çeşitleri Ve Yaralanmalarda İlk Yardım

Yaralanmanın birden fazla çeşidi vardır. Yaralanmanın nerde ve nasıl olduğuna bakılarak ilk yardım uygulaması yapılabilir.

Yara, herhangi bir nedenden dolayı deri mukozasının bütünlüğünün bozulması sonucu oluşur. Deriyle beraber, damar yapısı ve sinirlerin de yapısı bozulabilir. Yaralanmalarda enfeksiyon riski vardır.

Kapalı yaralanmalar

Üstteki deri tabakasında herhangi bir hasar veya doku kaybı olmamasına rağmen, alt dokularda meydana gelen kanamalardır. Ekimoz ve hematom olarak sınıflandırılırlar.

  Ekimoz: Deri altındaki sınırsız kanamalar sonucu oluşan morluk ve çürüklerdir.

  Hematom: Deri altındaki sınırlı kanamalar, yani kan toplanmasına denir. Yumuşak doku yaralanmasının yanında, kırıklar ya da herhangi bir damar yaralanmasından sonra da görülebilir.

 Kapalı yaralanmalarda ilk yardım

Soğuk uygulama, yüksekte tutma ve dinlendirme şeklindedir. Bir bez veya havluya sarılmış buz, kanayan bölgeye uygulanırsa kanama azalacaktır. Fakat aradan uzun bir süre geçerse bunun bir faydası olmayacağından, bölgeye ağrıyı azaltması açısından sıcak uygulama yapılabilir.

Açık yaralanmalar

Sıyrık, kesik, yırtık ve delinme şeklinde yaralanmalardır.

Sıyrıklar kuru ve temiz tutulduğu sürece hemen iyileşirler.

Kesiklerde kesilmiş düzgün veya parçalı bir yara bulunur.

Yırtıklarda derinin bir parçası tamamen kopmuş veya bir parça sayesinde deriye bağlı kalıyordur.

Delinmelerde yara girişi küçükse çok fazla kanama olmaz fakat delinme karın bölgesinde veya göğüste ise öldürücü olabilecek tehlikededir.

Açık yaralanmalarda ilk yardım

Öncelikle kanama durdurulur ve yaranın daha fazla kirlenmemesine özen gösterilir. Yaralı bölge çok fazla hareket ettirilmemelidir. Yara çok kirlenmiş ise temiz bir suyla yıkanmalıdır. Bu su soğuk olmamalıdır. Açık yara paslı demir-metallerle veya toprakla temas etmişse hemen tetanos aşısı/serumu yapılmalıdır.

Yabancı cisim batmalarında;

Batan cisim kesinlikle çıkarılmaya çalışılmamalı

Yabancı cisim sabitlenmeli. Bunun için kalın pansuman malzemesi kullanılabilir.

Yaralı hemen hastaneye götürülmeli

 Yara Çeşitleri

• Kesik yaralar
• Ezikli yaralar
• Parçalı yaralar
• Delici yaralar
• Enfekte (kirli) yaralar

 Kesik yaralar: Herhangi bir kesici aletle oluşan basit yaralardır. Çoğu zaman dış kanama gözlenir.

Ezikli yaralar: Bir yere şiddetli çarpma sonucu oluşur. Böyle yaralarda çok kanama gözlenmez fakat ezilen yerde hassasiyet oluşur.

Parçalı yaralar: Tüm dokuların zarar gördüğü bu yaralar çekme sonucu oluşur.

Delici yaralar: Tetanos tehlikesinin de olduğu bu yaralar sivri aletler dolayısıyla oluşur. Doku ve içersindeki organlar da zarar görebilir.

Enfekte (kirli) yaralar: Enfekte olarak sayılan yaralar; 6 saatten uzun bir süredir var olan, ayrılmış, kirli ve derin yaralardır. Silah yaraları da bu gruba girer. Aynı zamanda sokma ve ısırmayla da oluşan yaralardır.

 Yaralanmalarda İlk Yardım Uygulaması

Kanama varsa kontrol edilir

Yaraya temas edilmemeye özen gösterilir

Kopan bir uzuv varsa ıslak bir gazlı beze sarılıp naylon poşete konulur. O poşet de içi buz dolu başka bir poşete konulur.

BÖLGESEL YARALANMALAR ve İLK YARDIM

 Baş ve Omurga Yaralanmaları

Baş ve omurga yaralanmaları, ölüm ve sakatlık açısından yüksek ihtimalli oldukları için oldukça tehlikelidir.

Bu çeşit yaralanmaların önemini şöyle açıklayabiliriz: Trafik kazalarının sonucunda sakat kalmanın %40’ı ve ölümle sonuçlanmasının %80 nedeni baş ve omurga yaralanmalarından kaynaklanmaktadır.

Baş ve omurga yaralanma belirtileri

Bilincin bulanıklaşması ve hafızada kayıplar/değişiklikler

Göz çevresi ve kulak arkalarında morluk

Burun ya da kulaktan BOS (beyin omurilik sıvısı) veya kan gelmesi

Baş ya da bel kemiğinde şekil değişikliği

Baş, boyun veya sırtta dış kanama ya da ağrı

Solunum güçlüğü

Kusma

Denge kaybı

 

  Herhangi bir belirti görülmese bile aşağıdaki durumlarda da baş ve omurga yaralanması olduğu düşünülmelidir.

Yüz ve köprücük kemiğinde yaralanma

Silahlı yaralanmalarda

Düşme yaralanmalarında

Trafik kazalarında

Spor yaralanmalarında

Yıkım altında kalma

Bilinci olmayan tüm hasta/yaralılarda

 

Baş ve omurga yaralanmalarında ilk yardım

İlk olarak bilinç kontrolü yapılır.

Bilinç açıksa hareket etmemesi söylenir, kesinlikle hareket etmemelidir.

Olay yeri tehlikeliyse baş-boyun-gövde ekseni bozulmadan düz bir zeminde sürüklenmelidir.

Yaşam bulguları kontrol edilir (ABC)

Hemen 112 aranır veya çevredeki insanlardan bir kişiye araması söylenir.

Boyun tespiti yapılır

Tıbbi yardım gelene kadar yaşam bulguları sıklıkla takibe alınır.

 

Delici Göğüs Yaralanmaları

Bu tür yaralanmalar oldukça tehlikelidir. Göğsün içine giren cisim akciğer zarına zarar vererek akciğeri de yaralar. Bu delikten hava geçerek akciğere direk olarak ulaşır ve hastanın yaralı bölgesinden solunum sesi gelir. Bu durum kişinin akciğerinin büzülmesine neden olur.

Delici göğüs yaralanmalarının belirtileri

Göğüs bölgesindeki delici bir cismin varlığı (saplanmış durumda)

Göğüsteki yaradan gelen soluk sesi

Yara bölgesine hava doldukça çoğalan ağrı

Solunum güçlüğü- hızlı ve yüzeysel solunum

Siyanoz

Öksürme ve kan tükürme

 

Delici göğüs yaralanmalarında ilk yardım

Bilinç kontrolü ve ABC değerlendirilir.

Hemen 112 aranır, tıbbi yardım istenir.

Eğer açık bir göğüs yaralanması varsa yara deliği avuç içi ile çok bastırılmadan kapatılır.

Göğüste saplanmış bir cisim varsa kesinlikle çıkartılmaz, temiz bir bez ya da gazlı bez konularak basınç yapmadan kapatılır.

Hasta veya yaralıya ağız yoluyla yiyecek-içecek verilmez.

Tıbbi yardım gelene kadar yaşam bulguları kontrol edilir.

 

Delici Karın Yaralanmaları

Karın bölgesi, diğer bölgeler gibi kemik dokuyla korunmadığı için yaralanmaya diğer bölgelere oranla daha müsaittir.

Karın bölgesinde yaşamsal önemi olan organlar bulunur. Delici ve kesici yaralanmalar sonucu bazı karın içi organlar dışarı çıkabilir. Bu sebeple, iç ve/veya dış kanamalar görülebilir.

Delici karın yaralanmalarının belirtileri

Karın bölgesinde saplanan cisim varlığı, dışarı çıkmış organlar ve açık yaralanma bulgusu

Karın bölgesinde şiddetli bir ağrı, aynı zamanda sertlik ve hassasiyet oluşur.

 Delici karın yaralanmalarında ilk yardım

Bilinç-ABC-yaşam bulguları kontrol edilir ve değerlendirilir. 112 aranır.

Açık yara, vücut eksenine paralelse kişi, sırt üstü bacakları uzatılarak yatırılır.

Yara, vücut eksenine dik ise, dizlerinin altı rulo edilmiş bir battaniye ile desteklenerek kişi, bacaklar bükülmüş olarak yatırılır.

Dışarı çıkan organlar geri sokulmaya çalışılmamalı, üzeri ıslak temiz bir bezle örtülmelidir. Islak bezin kurumasını engellemek için ağzı kapatılan naylon bir poşete konulur.

Karına saplanmış bir cisim varsa kesinlikle çıkartılmaz. Hareket etmesini önlemek amacıyla etrafı temiz bezlerle sabitlenir.

Ağız yoluyla yiyecek ya da içecek verilmemelidir.

Tıbbi yardım gelene kadar yaşam bulguları izlenmelidir.