Tendon, bir kasla kemiğe bağlanan fibröz bağ dokunun sert şeritleridir ve gerginliğe dayanabilecek sağlamlıktadır. Tendonlar ve kaslar birlikte çalışırlar. Tendonlar çok kuvvetli dokular olup, sharpey lifleri ile kemik dokuya yapışır. İp şeklinde olan bu yapıların bir ucu kasta diğer ucu hareket ettirilmesi gereken yapıdadır. Kaslar kasılınca tendonları çeker, tendonlar da parmakları çeker. Her tendonun işlevini sağlayan bir kas mevcuttur.
İş kazası, cama yumruk atma, bıçakla yaralanma sonucunda tendonlarda kesi oluşabilir. Tendonun bağlı olduğu yapıda kesinin durumuna göre hareket kaybı yaşanır.
Yaralanma Türleri
Tendonlarda yaralanmalar yırtılmalar ve inflamasyonlar olarak ikiye ayrılır ve sıklıkla avasküler ya da dolaşımı yetersiz bölgelerde yer alırlar.
Total Tendon Yırtılması (3. Derece Sprain)
Total tendon yırtılması genelde dejenere tendonda oluşur ve özellikle uzun süredir antreman yapmayan, birkaç yıl sonra tekrar spora dönen yaşlı atletlerde oldukça yaygındır. Buna ek olarak diyabet, kollajen doku hastalıkları, mikrotravmalar, aşırı kullanım ve gereksiz enjeksiyonlar sonrası da görülebilir.
En sık yırtılan tendonlar aşil tendonu, patellar ya da kuadriseps tendonu, rotator cuff (supraspinatus), biseps ve diğerleridir.
Kısmi Tendon Yırtılması (1. ve 2. Dercede Sprain)
Bu tür yaralanmada, tendonda kısmi yırtık mevcuttur, hareket mevcut olup ancak ağrılıdır.
Aşırı Kullanım Sendromları
Aşırı kullanıma bağlı patolojiler genellikle aşırı yüklenme veya tekrarlayan mikrotravmalar veya DM, kollagen doku hastalıkları gibi sebeplere dayanır.
Aşırı kulanım incinmelerinde ağrı döngüsü aşırı yükleme, doku incinmesi, inflamasyon, ağrı, dinlenme sırasında rahatlama ve devam eden aktivite şeklindedir.
TEDAVİ
Tendon kesileri sonrası tek tedavi tendon ameliyatıdır. Burada en önemli nokta ameliyatın bir hafta içinde yapılmasıdır. Aksi takdirde tendonun boyu kısalır ve iki tendonun ucuca getirilerek tamiri mümkün olmaz. Böyle bir durum yaşanırsa araya bir tendon protezi konmakta ve protezin yol oluşturması için 6 ay kadar beklenmesi gerekmektedir. Bu süre sonlandıktan sonra hasta ameliyata alınır ve vücudun başka bir yerinden alınan tendon protezin yerine konulur.
Tendon kesildikten sonra tekrar birleşmesi 6 hafta kadar sürer.Bu süre zarfında kişinin ani hareketlerle tekrar tendonunu kopartmasını ve dikişlerde gevşeme olmasını önlemek için atel verilir. Kişi ateli yaklaşık 6 hafta kadar kullanır.
Elin üst kısmında oluşan kesilerde ekstansor tendonlar, elin iç kısmında oluşan kesilerde fleksor tendonlar kesilir. Fleksor tendonlar ekstansor tendonlara göre daha kuvvetlidir ve yapısal olarak daha karmaşıktır. Bu nedenle fleksor tendonlarda bir kesi oluşursa sekel kalm riski daha yüksektir.
Tendon cerrahisi sonrası rehabilitasyonun hedefi, ödemin kontrolü, skarla mücadele, ağrı ve hipersensitivitenin tedavisi, uygun şekilde ortezleme, uygun egzersiz programı, onarılan tendon uçları arasındaki ayrılmayı ve rüptürü önlemek, günlük yaşam aktiviteleri için gerekli tendon hareketini ve tendon sağlamlığını oluşturmak, optimum tendon iyileşmesini oluşturmaktır.
Tendon cerrahisi sonrası tendon iyileşmesinde beslenme hem tendonla çevre doku arasındaki adezyonlardan kan ve hücre akımı ile, hem de tendon uçlarından epitenon ve endotenon yolu ile sinovyal sıvı akımı ile gerçekleşmektedir.
Tendon rehabilitasyonunda, erken kontrollü mobilizasyon ve tendon anastamozuna uygulanan stres, tendonun beslenmesini ve tenosit metabolizmasını olumlu etkilemekte, tendon iyileşmesini hızlandırmaktadır. Eldeki fleksör ve ekstansör tendonlar, gerek uygulanacak cerrahi girişimin niteliğini belirlemek, gerekse tedavi sonuçlarını değerlendirmede kolaylık sağlamak amacıyla anatomik zonlara ayrılmıştır. Cerrahi sonrası uygulanan rehabilitasyon programı, lezyonun zonlara göre yerine, uygulanan cerrahi tekniğe ve hastanın kompliansına göre farklılıklar göstermektedir.
Özellikle fleksor tendon kesilerinde parmağın eskisi gibi hareket edememesi ya da birden fazla operasyona girilmesi mümkündür. Tendonların dışında doku yapışmalarını önleyen ve tendonun hareketini kolaylaştıran bir zar vardır. Tendonun kesildiği yerde zarın yapısı bozulur. En mükemmel cerrah, hastane ve operasyon koşulları da sağlansa iyileşme süresinde bunun gerçekleşme olasılığı vardır.
Bu nedenle cerrahi sonrası hastanın uyumlu olması ve konusunda uzman bir fizyoterapistle çalışılması şarttır.
Leave a Comment